Misschien denk je als werkgever: ík, discrimineren? Echt niet! Maar is dat wel zo? Bijna iedereen heeft bewust of onbewust last van vooroordelen. Een vooroordeel is een oordeel over iemand of een groep mensen, voordat je hen hebt ontmoet of kent. Niet op feiten gebaseerd. Vooroordelen zijn menselijk. We zijn er niet mee geboren, we hebben ze geleerd. Van onze ouders, op school, via sociale media, van onze ervaringen. Het fijne daarvan is dat we ze ook weer kunnen afleren. Dat kost wel wat moeite, omdat we ons vaak niet eens bewust zijn van onze vooroordelen.
Lees onderstaand experiment eens.
Een man rijdt met zijn zoon over de snelweg. Ze krijgen een tragisch ongeluk. De vader overlijdt ter plaatse. De zoon wordt met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Wanneer de jongen op de operatietafel ligt, komt de chirurg binnen. Die roept verschrikt uit: ‘Oh hemel, dat is mijn zoon!’ Kom jij er uit? Het antwoord lees je onder het filmpje.
Wat is hier aan de hand?
- Vooroordelen heeft iedereen – ze horen bij het mens-zijn. Vooroordelen zijn mentale shortcuts waarmee we onze weg te vinden in een complexe en veranderende wereld.
- We zijn ons niet altijd bewust van onze vooroordelen. Onbewuste vooroordelen kunnen we niet controleren, ze gebeuren automatisch.
- Onbewuste vooroordelen spelen een rol als ons brein een snelle inschatting moet maken van mensen of situaties, en daarom gebruik maakt van stereotypes, onze sociale achtergrond, culturele omgeving en persoonlijke ervaringen.
- Onbewuste vooroordelen leiden er soms toe dat we feiten en bewijs negeren. Daardoor maken we irrationele beslissingen en behandelen we mensen die anders zijn dan wij minder gunstig.
- Als we ons bewust zijn van onze persoonlijke vooroordelen, kunnen we hun invloed op ons gedrag en besluitvormingsproces beter controleren.
Terug naar het gedachte-experiment:
Misschien denk je dat de jongen geadopteerd is, of dat de chirurg homoseksueel en de tweede vader van de jongen is. Dan denk je in dezelfde richting als de meeste mensen die dit raadsel voor de eerste keer horen. Maar de meest logische verklaring heb je niet gekozen.
Namelijk: dat de chirurg de moeder van de jongen is. Onze hersenen weten natuurlijk wel dat veel vrouwen chirurg zijn. Toch wordt in Nederland, net als in de meeste landen ter wereld, het beroep van chirurg traditioneel met mannen geassocieerd. Diep in ons onderbewustzijn wordt het woord ‘chirurg’ aan een man gelinkt. Als we met bovenstaand raadsel worden geconfronteerd, staan onze onbewuste vooroordelen in de weg van ons vermogen om logisch na te denken. Meer over het experiment lees je hier.
Als je een bedrijf runt, wil je dat de beste mensen voor jou komen werken. Onbewuste vooroordelen kunnen ertoe leiden dat talenten die veel voor het bedrijf zouden kunnen betekenen, onbedoeld niet door de selectie komen. Enkele van ‘s werelds succesvolste bedrijven werken daarom actief aan bewustwording van onbewuste vooroordelen bij alles wat ze doen: van personeelsbeleid tot de producten die ze maken. Het elimineren van vooroordelen is zakelijk gezien dus simpelweg logisch, en nodig om te kunnen concurreren op de wereldmarkt.
Lees ook: Hoe bewust ben jij je van je vooroordelen?
Illustratie: iStock
